EVLİLİK SÖZLEŞMESİ NEDİR?
Her ne kadar halk dilinde evlilik sözleşmesi olarak adlandırılsa da TMK’da mal rejimi sözleşmesi olarak yer alan bu sözleşme, eşlerin edindiği malların paylaştırılmasını ihtiva eden bir sözleşme türüdür. Evli veya evlenecek kişiler evlenmeden önce veyahut evlilik birliği içerisinde tanzim edebilmektedir. TMK madde 203’e göre ”Mal rejimi sözleşmesi, evlenmeden önce veya sonra yapılabilir. Taraflar, istedikleri mal rejimini ancak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilir, kaldırabilir veya değiştirebilirler.” hükmü ihtiva olunmuştur.
YASAL MAL REJİMİ
Taraflar herhangi bir sözleşme yapmamışlarsa yasal mal rejimi devreye girmektedir. 01.01.2002 tarihinden önce yasal mal rejimi mal ayrılığı rejimi idi.Ancak sonrasında kanun değiştirilerek edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimi olarak kabul edildi. 01.01.2002’den önce evlenen çiftler bakımından bu tarihten öncesi için mal ayrılığı rejimi sonrası için ise edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanmaktadır. TMK madde 202’ye göre yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Edinilmiş malın tanımı TMK madde 219’da ”Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir.” şeklinde yapılmıştır. Edinilmiş mal kapsamına; Çalışmasının karşılığı olan edinimler, Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler, Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar, Kişisel mallarının gelirleri, Edinilmiş malların yerine geçen değerler girmektedir. Tarafların kendi aralarında evlilik sözleşmesi yapması zorunlu değildir. Yapılmadığı takdirde zaten yasal mal rejimi geçerli olmaktadır. Taraflar bu yasal mal rejimini sözleşme ile değiştirerek kendi aralarında mal ayrılığı rejimi, paylaşmalı mal ayrılığı rejimi mal ortaklığı rejimlerinden birini tercih edebilmektedir.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİNİN GEÇERLİ OLMASI İÇİN ŞARTLAR NELERDİR?
Bu sözleşmenin geçerlilik koşulları; ehliyet, resmi yazılı şekil ve imzadır. Sözleşmeyi imzalayacak olan taraflar , ayırt etme gücüne sahip olmalıdır. Eğer 18 yaşından küçük veya kısıtlı ise yasal temsilcisinin rızası alınması gerekmektedir. Sözleşmeyi yapacak olan taraflardan birinin iradesi sakata uğratılmamalıdır. Aksi takdirde hile, korkutma, aldatma durumuna dayanılarak sözleşmenin iptali gündeme gelebilmektedir. Evlilik sözleşmesinin geçerli olması için diğer şart ise; sözleşmenin resmi yazılı şekilde yapılmasıdır. Resmi yazılı şekil ise sözleşmenin noter huzurunda yapılmasıdır. TBK’da yer aldığı üzere bu sözleşmenin konusu kanunun emredici hükümlerine, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı olamaz . Bu sözleşme sadece tarafların edindiği malların paylaşımını konu alırken evlilik birliğinin sona ermesinde meydana gelen nafaka, velayet, maddi ve manevi tazminat konularını kapsamamaktadır.
SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ
Bu sözleşme kural olarak evliliğin başlangıcından itibaren geçerli olmaktadır. Mal rejimi kural olarak boşanma ile ya da ölüm ile sona ermektedir. Ancak taraflar dilerse yaptıkları sözleşmenin içeriğinde değişiklikler yapabilirler .Bu durumda eski sözleşme sona ermiş olur. Ancak eski sözleşmeden önceki kazanılan mallar eski sözleşmeye göre, yeni sözleşme döneminde kazanılan mallar ise yeni sözleşmeye göre değerlendirilecektir.
EVLİLİK SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRME
Boşanmaların arttığı günümüzde yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle bu hususta büyük mağduriyetler yaşanabilmektedir. Bir taraf mal üzerinde bir hakka sahip iken diğer eşin mal kaçırması sebebiyle mağdur olabiliyorken diğer taraf da kişisel malı olduğu halde Mahkemece tedbir kararı verildiği için malı üzerinde tasarrufta bulunamamaktadır. Mahkemece mallar paylaştırılıncaya kadar olan süreçte mallar üzerine tedbir konulmaktadır. Bu durum kişinin malvarlığından uzunca bir süre yararlanmasına engel olmaktadır. Bu sebeple boşanma sürecinde zaten mağdur olan tarafların bu hususta mağduriyetlerini azaltmak için sözleşme şartlarına uymak kaidesiyle evlilik sözleşmesi yapması daha uygun görülmektedir.
AİLE HUKUKU
25/3/2024